Circulariteit van gebouwen: een mentaliteitswijziging is noodzakelijk
Bij Triodos Bank hebben we van duurzame gebouwen en duurzaam wonen een prioriteit gemaakt. In het kader van onze doelstelling “As One to Zero” – gericht op koolstofneutraliteit in al onze activiteiten tegen 2035 – hebben we meer bepaald een evaluatie gemaakt van de impact van onze investeringen en kredieten. Daaruit blijkt dat de belangrijkste bron van CO2-uitstoot bij onze privé- en beroepskredieten te vinden is in de gebouwen van onze klanten.
We willen een holistische aanpak hanteren en die betreft zowel renovatie en gebruik als de bouw in strikte zin. Een groot aantal van onze klanten is immers niet in staat om dadelijk te investeren in nieuwe, hoogwaardige gebouwen. Denk bijvoorbeeld aan de vele cultuurcentra en vzw’s die we trots financieren. Wat nieuwe gebouwen betreft, verdedigt Triodos echter een ambitieuze, innovatieve aanpak, die veel verder gaat dan de energieprestatie. Ons doel is een transitie naar circulaire gebouwen te ondersteunen.
Wat verstaan we onder een “circulair gebouw”? Ook hier hanteren we een multifactoriële aanpak. Volgens het beginsel van de circulaire economie betekent dit het verlaten van een lineair model, dat onvermijdelijk grondstoffen van de ontginning naar de stortplaats voert, na maar enkele (tientallen) jaren gebruik. Daarvoor zijn vele veranderingen nodig. Eerst en vooral moet het langer gebruiken van gebouwen worden bevorderd. Vandaag mikt een opdrachtgever doorgaans op een levensduur van 15 tot 20 jaar voor een kantoorgebouw, wat onvoldoende is. We moeten durven kijken op (zeer) lange termijn, en daarbij een herbestemming van de infrastructuur overwegen (bijvoorbeeld tot huisvesting). Door deze visie van bij het ontwerp en de financiering mee te nemen, wordt het mogelijk de meerkosten van circulariteit en koolstofneutraliteit van gebouwen op te nemen tijdens de hele levenscyclus. Daarvoor is onder meer een modulaire, flexibele en demonteerbare inrichting noodzakelijk, waarbij op herbestemming geanticipeerd wordt.
Ten tweede moeten de werking en het gebruik van het gebouw zelf circulair zijn. Dat betekent onder meer de productie en het gebruik van zonne-energie, het opvangen van het regenwater, het hergebruik en biologisch zuiveren van lokaal afvalwater, absorptie van atmosferische koolstof door vergroening enzovoort. En voor vele verbruiksposten, zoals verlichting, mikt Triodos op het zogenoemde “servitisatiemodel”, met andere woorden het ontwerpen van “producten as a service”. Bij deze aanpak, waarbij het gebruik voorrang heeft op het bezit, kopen gebruikers geen lampen en armaturen, maar een hoeveelheid lumen – dus lichtintensiteit. Daarbij heeft de leverancier er dus belang bij om zich te verbinden tot het fabriceren, onderhouden en herstellen van hoogwaardig materiaal, met een langere levensduur en een optimale energie-efficiëntie. Hij is verantwoordelijk voor zijn producten tijdens de hele levenscyclus, tot aan de herverwerking door recyclage. Triodos financiert nu al voortrekkers van dit nieuwe model, dat nog in de kinderschoenen staat.
“Veel meer dan een verandering van materialen of technologieën is een mentaliteitswijziging nodig.”
Ten slotte staan de materialen en de oorsprong ervan centraal. Ook hier moeten we af van de wegwerpcultuur. Alles bij elkaar genomen bestaat er een “fast real estate” zoals er een “fast fashion” bestaat waarbij de goedkoopste oplossing, vaak op korte termijn, de voorkeur krijgt boven de kosteneffectieve oplossing op lange termijn. We moeten daarentegen mikken op duurzame materialen. Duurzaam betekent in de eerste plaats dat ze lang meegaan. Want materialen die niet vervangen hoeven te worden, zijn per definitie milieuvriendelijker. Bij onze klanten die bouwen of verbouwen moedigen we onder meer hergebruik aan. Je moet ook anticiperen op het levenseinde van materialen, die zo veel mogelijk herbruikbaar en recycleerbaar moeten zijn. De materialen kunnen zo hun initiële gebruik overleven en zelfs langer leven dan het gebouw waarin ze verwerkt waren. Maar bij Triodos Bank beklemtonen we ook de biobased materialen, die biologisch afbreekbaar en hernieuwbaar zijn. Dat is het geval bij plantaardige vezels en in het bijzonder bij hout. In dit geval is de oorsprong ook cruciaal. Om duurzaam te zijn, moet bij een gebouw of een inrichting van hout en biobased materialen gebruik worden gemaakt van materialen die op duurzame wijze geproduceerd zijn en ook als zodanig gecertificeerd zijn. Zo is de kringloop gesloten en is de cirkel rond, in elke betekenis van het woord.
U zult begrijpen dat deze visie op circulair bouwen een “revolutie” inhoudt. Veel meer dan een verandering van materialen of technologieën is een mentaliteitswijziging nodig. Triodos Bank wil daaraan meewerken, met haar eigen infrastructuur maar ook door financiële instrumenten en diensten te ontwikkelen die de levensvatbaarheid van duurzame bouwprojecten en van de actoren die zich hiervoor inzetten, aan te moedigen en te versterken. Daarom zijn we altijd verheugd en gemotiveerd om te kunnen deelnemen aan de discussies en denkoefeningen samen met de sector. En we promoten onze visie op duurzaam wonen en circulair bouwen via vele artikelen, webinars en lezingen.
Edito geschreven door Triodos Bank, Marc de Hertogh – Senior Relationship Manager Real Estate
Marc.deHertogh@triodos.be
Maart 2023