Hergebruik, circulariteit en overheidsopdrachten, een echte kans dankzij de teamsynergie, het Pagodes-project is hiervan het bewijs.
© instructionpublique.bruxelles.be
In het kader van het Schoolplan heeft de stad Brussel een overheidsopdracht voor ontwerpdiensten gelanceerd voor de uitbreiding van het Athénée des Pagodes. De wens om er circulair te werken was er, maar stond toen maar heel beknopt vermeld in het studiebestek. Ik kwam aan als projectleider en vertegenwoordiger van de opdrachtgever bij de selectie van de kandidaat-ontwerpers.
De echte impuls werd vervolgens gegeven door de toekenning van subsidies, die werden binnengehaald in het kader van de oproep tot het indienen van projecten voor gemeenten en OCMW’s die door Leefmilieu Brussel werd gelanceerd voor de uitvoering van duurzame milieuprojecten, waardoor ik begeleid kon worden door een expert in circulaire economie voor het project. Ik volgde ook een reeks trainingen en workshops over het thema circulariteit en hergebruik om mijn netwerk uit te breiden en meer over het onderwerp te leren.
De aanvankelijk voorzichtige ambitie is in de loop der tijd gegroeid. Er is een echte teamsynergie ontstaan. We wilden allemaal circulair gaan werken en zoveel mogelijk aan hergebruik doen in het project.
Iedereen is met zijn expertise begonnen met de volgende taak:
- De expert in circulaire economie heeft de circulariteit en de mogelijkheden voor verbetering van het voorgestelde project beoordeeld via de C-Calc-software, de materiaalinventaris en het hergebruiksplan;
- Het ontwerpteam heeft enerzijds het ontwerp van het project tot het uiterste geduwd in de richting van een aanpasbare en omkeerbare architectuur (zie artikel in de nieuwsbrief van juli), rekening houdend met het advies van de expert in circulaire economie, en ging anderzijds aan de slag met de materiaalinventaris om er hulpbronnen uit te putten die in situ hergebruikt konden worden.
- Als vertegenwoordiger van de opdrachtgever heb ik de voorstellen gesteund en aangemoedigd, Ik heb gebruik gemaakt van de meubelinventaris om een meubelrestauratiesector te ontwikkelen met de steun van de interne werkplaatsen van de stad en ik heb het complexe en tot dan toe weinig ontwikkelde onderwerp van de integratie en haalbaarheid van een circulaire ambitie in de opdracht voor werken aangepakt.
Wat mij betreft, waren er dus heel wat uitdagingen: Hoe kunnen circulariteit en hergebruik op een niet-onbeduidende manier in de overheidsopdracht voor werken worden geïntegreerd? Hoe kunnen we realistisch blijven ten opzichte van de fluctuerende markt die hergebruik is en tegelijkertijd onze wens om resultaat te boeken met elkaar verzoenen? Hoe rekening houden met de realiteit van bouwondernemingen? Hoe kunnen circulariteit en hergebruik worden geïntegreerd als objectieve, vergelijkbare en kwantificeerbare criteria?
Na de uitwisseling van praktijkervaring met andere overheidsinstanties en actoren voor het hergebruik, maar ook na de aanstelling van een advocatenkantoor voor de juridische aspecten, hebben we de volgende elementen ingevoerd om hergebruik in de overheidsopdracht voor werken te integreren:
- Prospectie bij bouwbedrijven in de vorm van een gedachtewisseling over de projectuitdagingen, termijnen, voorgestelde gunnings- en selectiecriteria, …;
- Integratie van een selectiecriterium dat een profiel van een referentiepersoon hergebruik in het bouwteam vereist;
- Integratie van een gunningscriterium via de C-Calc-tool: inschrijvers moesten het instrument invullen om de circulariteitscore van het project te verbeteren op elementen die zij beheersen, zoals de oorsprong van de materialen.
Deze score wordt zo contractueel. Hij verbindt de onderneming tot een resultaatsverbintenis die aan het einde van de bouw moet worden bereikt, waarbij een financiële sanctie wordt opgelegd als het resultaat niet wordt bereikt.
- Integratie van de begrippen middelenverbintenis en resultaatsverbintenis voor materialen die in situ hergebruikt worden. Het is de bedoeling om rekening te houden met de realiteit van de hergebruikmarkt door een onderscheid te maken tussen de materialen waarvoor de hergebruikskanalen bestaan en stabiel zijn (resultaatsverbintenis) of niet (middelenverbintenis).
- Mogelijkheid om een financiële bonus toe te kennen als de onderneming aantoont dat zij al het mogelijke doet om te streven naar een circulair project. Het is ook de bedoeling om de gebruikte middelen in de kijker te plaatsen en niet alleen het resultaat. Ik blijf ervan overtuigd dat je de stok en de wortel moet hanteren voor een optimaal resultaat.
- Reflectie over de indiening van een prijsofferte voor recuperatiematerialen in de vorm van een middelenverbintenis in overeenstemming met overheidsopdrachten. Het volgende systeem werd gekozen:
- Er is voorzien in een prijs voor een forfaitaire hoeveelheid voor de standaard sloop, verwijdering en afvoer van het materiaal.
- Als aanvulling op de vorige prijs wordt een prijs voor een vermoedelijke hoeveelheid verstrekt voor het zorgvuldig verwijderen, opslaan, herstellen, … van het materiaal. Deze post kan alleen per geval worden geactiveerd voor hoeveelheden die daadwerkelijk worden hergebruikt.
Naar mijn mening is de uitkomst van deze zaak nauw verbonden met de teamsynergie: de samenwerking van alle partijen op hun expertiseniveau, de wens om een hoog ideaal te bereiken zonder dat beperkingen hen doen stoppen, de wil om oplossingen te vinden, maar ook en vooral de persoonlijke overtuiging van iedereen dat circulariteit belangrijk is.
Dit alles moet uiteraard nog tijdens de bouwplaats worden ervaren. De teamsynergie is afhankelijk van een delicaat evenwicht dat in stand moet worden gehouden.
De volgende uitdaging … een nieuwe speler in het team: het bouwbedrijf. Ik hoop dat ook dit bedrijf de kansen van het project ziet en dat de bouwplaats met dezelfde instelling en volgens hetzelfde ideaal zal worden uitgevoerd. Ik duim.
Artikel geschreven door Elisabeth Matton
September 2023