Op verzoek van NCOS-11.11.11 (Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking) werd door Ipsos een enquête gehouden onder Belgische burgers over hun visie op de “wereld na het coronavirus”. Uit dit onderzoek blijkt dat de Belgen streven naar een rechtvaardigere en duurzamere wereld, en uit de vele conclusies die uit de analyse van hun antwoorden worden getrokken, zijn de herlokalisering van de economie, de circulaire economie en hernieuwbare energie het onderwerp van reflectie onder de burgers. We vinden de volgende cijfers: 82% van de Belgen wil de voorkeur geven aan korte voedselketens, 79% wil investeren in hernieuwbare energie, 75% wil de kringloopeconomie ontwikkelen.
- Wat verklaart volgens u deze grotere bewustwording van duurzame ontwikkeling bij de Belgen? Is dit het begin van een ambitieuze transitie in de houding ten opzichte van onze consumptiepatronen?
Ik denk dat het een geleidelijke evolutie is. De Belgen waren al vóór de covid-19-pandemie gevoelig voor duurzame ontwikkeling. Zo waren er, voor het topje van de ijsberg, in 2019 meer dan 70.000 mensen die door de straten van Brussel marcheerden en de politieke besluitvormers van ons land vroegen om drastische maatregelen te nemen in de strijd tegen de opwarming van de aarde.
De ongeziene crisis die we meemaken heeft deze bewustwording van duurzame ontwikkeling echter versterkt, door op een gruwelijke wijze aan te tonen hoe kwetsbaar ons economisch systeem is, zijn onvermogen om te anticiperen en om schokken op te vangen. Steeds meer Belgen beseffen dat het najagen van oneindige groei in een eindige wereld, zoals die door de geglobaliseerde economie wordt bevorderd, ons regelrecht met ons hoofd tegen de muur doet lopen. Ze beseffen dat het dominante economische model waarbij ontgonnen, geproduceerd, geconsumeerd en weggegooid wordt, de toekomst van de mensheid in gevaar brengt. En deze verandering in het denken zal onvermijdelijk leiden tot veranderingen in het structurerende gedrag.
De burgerraadpleging die Leefmilieu Brussel onder 5.000 Brusselaars heeft gehouden, bevestigt dit milieubewustzijn. Zo zei 1 op de 3 ondervraagde Brusselaars dat ze het autogebruik zouden verminderen en was 1 op de 2 van plan om meer te gaan wandelen. 1 op de 3 veranderde hun consumptiegewoonten tijdens de lockdown en ging meer naar de kruidenierswinkels in hun buurt.
- Denkt u dat deze gezondheidscrisis een keerpunt zal vormen in het economische, sociale en ecologische leven van ons land? Welke impact zal ze hebben op de wereld van morgen?
Ik ben ervan overtuigd dat de wereld van morgen niet dezelfde zal zijn als die van gisteren. De wereldeconomie heeft ingrijpende veranderingen ondergaan en het gedrag van de burgers is de afgelopen maanden aanzienlijk veranderd. Denk bijvoorbeeld aan telewerken, aan het succes van korte ketens, maar ook aan het succes van e-commerce.
De covid-19-crisis heeft dus het bewustzijn van de Belgen voor duurzame ontwikkeling vergroot. Deze crisis toonde ook de dynamiek en de creativiteit van de Brusselse ondernemers/onderneemsters, die zo goed mogelijk omgingen met de beperkingen om noodoplossingen te vinden om bijvoorbeeld maskers te produceren, online bestellingen en leveringen vanuit Brusselse winkels te organiseren, enzovoort. Deze crisis is een kans om de paradigmashift van onze economie te versnellen naar een lokaler, duurzamer, solidairder en milieuvriendelijker model voor ons leefmilieu en voor onze planeet.
Deze economische transitie mag echter niemand aan zijn lot overlaten. Zo werkt mijn kabinet momenteel samen met de besturen aan een programma van duurzame acties ter ondersteuning van het door de huidige crisis gehavende economische ecosysteem, maar ook om alle bedrijven door de economische transitie heen te loodsen. Er worden twee belangrijke assen ontwikkeld: innovatie en de herziening van de economische instrumenten om veranderingen te stimuleren, meer bepaald in de bouwsector.
- Op welke manier is de bouwsector een sleutelsector om deze transitie naar een duurzame economie en naar circulariteit op gang te brengen? Heeft u bepaalde projecten in gedachten die u als draagvlak voor deze transitie ziet?
De bouwsector is een sleutelsector voor de kringloopeconomie om vele redenen, zoals de impact op het klimaat – gebouwen zijn de belangrijkste bron van directe broeikasgasemissies in Brussel – maar ook vanwege de kansen die hij biedt op het vlak van hergebruik, lokale werkgelegenheid, toegevoegde waarde voor de inwoners/inwoonsters van Brussel, …
Mijn collega Alain Maron, minister van Leefmilieu, heeft een ambitieuze renovatiestrategie gelanceerd om het renovatietempo voor de gebouwen in Brussel op te voeren en de circulaire bouw te versterken. In 2020 is 2 miljoen euro uitgetrokken voor het project Build Circular.Brussels, dat in 2021 zal worden voortgezet onder leiding van het Beroepsreferentiecentrum voor de Bouw en de Confederatie Bouw, voor de opleiding en begeleiding van vakmensen in de circulaire bouw. Het voorbereiden van de sector op de vraag was de eerste stap. We hebben daarna het budget voor de energiepremies verhoogd (+60% in 2021 ten opzichte van 2020) en ook dat voor de begeleiding van eigenaars om hen ertoe aan te zetten te beginnen aan de renovatie van hun woning. Aangezien 40% van de Brusselse woningen in mede-eigendom is, zal in 2021 een nieuwe dienst worden opgericht om hen specifieker te ondersteunen. Vakmensen uit de bouwsector kunnen ook worden begeleid door de Facilitator Duurzame Gebouwen van Leefmilieu Brussel.
Tot slot zal in 2021 de Alliantie Werk-Milieu-Financiën van start gaan, die alle actoren zal mobiliseren met het oog op de ontwikkeling van economische sectoren die verband houden met de energierenovatie van gebouwen en het scheppen van kwaliteitsvolle banen. Want door samen te werken – burgers, bedrijven, architecten, financiers, overheden – zullen we de duurzame en circulaire renovatie van de gebouwen in Brussel versnellen, om ons wooncomfort te verbeteren en onze uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Om deze beweging op lange termijn te verankeren, worden ook de Brusselse scholen hierbij betrokken. Daar zitten meer dan 200.000 kinderen, die de duurzame generaties van morgen zullen zijn!
Interview met Staatssecretaris voor Economische Transitie, Barbara Trachte, uitgevoerd door de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad