De partners van het Interreg FCRBE-project hebben de afgelopen twee jaar tal van hulpmiddelen ontwikkeld om hergebruik in de praktijk te helpen brengen: een online directory, een gids voor het uitvoeren van een inventaris, een gids om te helpen bij het voorschrijven van materialen voor hergebruik. Al deze instrumenten werden getest en gevalideerd via 37 proefprojecten in 3 verschillende landen.
Deze proefprojecten zijn bouwplaatsen waar gebouwd of ontmanteld wordt met verschillende groottes en doeleinden, maar alle gekenmerkt door het toepassen op meer of minder grote schaal van hergebruik vanuit het oogpunt integratie of winning van materialen.
De winning: een partij materiaal winnen op een afbraaklocatie en die partij vervoeren naar hergebruikskanalen.
De integratie: herbruikbare elementen integreren in een bouw- of renovatieproject vanaf de ontwerp- of aanbestedingsfase.
Het Platform Hergebruik heeft Quentin Maillard ontmoet, een Adviseur Duurzaam Bouwen bij de confederatiebouw.brussels, actief in het Interreg FCRBE-project. Hij heeft het met ons over de proefprojecten die hij kon volgen in Brussel.
Welke projecten heb je gevolgd?
“Ik kon 3 grootscheepse projecten in Brussel zelf volgen. In al die projecten werden er materialen gewonnen.
Het eerste project waarbij ik werd betrokken is dat van het Klein Eiland/City Gate II, een verlaten oud industrieterrein dat je ziet als je Brussel binnenrijdt. De meeste gebouwen op de locatie zullen ontmanteld worden om ruimte te maken voor een nieuwe wijk. Het is een overheidsopdracht waarbij de twee opdrachtgevers, de BGHM en citydev.brussels, in nauwe samenwerking met de architecten van het project, zo veel mogelijk materialen willen winnen uit het ontmantelingsproject om deze materialen dan opnieuw te integreren in de nieuwe wijk en een deel ervan opnieuw in omloop te brengen.
De tweede bouwplaats waar ik mijn rol van facilitator uitoefen is de MIVB-bouwplaats Belgrado. Deze voormalige onderhoudswerkplaats is nu nog altijd in handen van de MIVB, maar het is een verlaten locatie waar ingrijpende renovatiewerken zullen plaatsvinden vanaf 2024. Intussen is de markt voor hergebruiksmaterialen in volle gang. De MIVB is van plan om een deel van de gebouwen te verhuren aan de gemeente waarop dit deel staat. Er komt geen hergebruik van materialen in-situ, maar de structuur wordt wel behouden en de actoren van het project zullen zo veel mogelijk bouwelementen eruit halen om ze voor hergebruik beschikbaar te maken.
Ten slotte heb ik het KeyWest-project gevolgd, in Anderlecht. Hier gaat het om een private opdracht, in handen van de projectontwikkelaar BPI. Het sloop- en hergebruikproject was al geëvalueerd aan de hand van een inventaris, die enige tijd voor de interventie van de FCRBE-partners ter plaatse was uitgevoerd. In dit geval heeft de Brusselse hergebruiker Batiterre de presloopinventaris uitgevoerd, en vervolgens heeft de groep bouwondernemingen CFE een inventarisatie volgens de FCRBE-methode uitgevoerd. Een boeiende vergelijking tussen beide inventarissen zal de komende maanden gemaakt worden. Met bredere ambities om de CFE-teams intern op te leiden in de inventarisatiemethode van het FCRBE-project.
Met welke partners van het FCRBE-project heb je deze proefprojecten gevolgd?
“Ik heb hoofdzakelijk samengewerkt met het WTCB – het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – dat aanwezig was bij de 3 uitgevoerde inventarissen. Ik werk ook samen met de interne partners van de confederatiebouw.brussels, in samenwerking en monitoring, om te weten wat er in de andere Gewesten in België wordt gedaan. Daarnaast wordt, afhankelijk van het proefproject en het doel ervan, een beroep gedaan op verschillende partners: Rotor bij een vraag om een evaluatie van het hergebruikpotentieel van bepaalde materialen die aanwezig zijn op een project in Brussel (in Frankrijk neemt zijn Franse tegenhanger Bellastock deze twee rollen op zich), Rotor en het WTCB beschikken over de expertise op het gebied van hergebruikinventarisaties, en Leefmilieu Brussel is de contactorganisatie voor projecten waarbij materialen in het Gewest worden geïntegreerd. Zo zijn we voor het project Klein Eiland/City Gate II in gesprek met Leefmilieu Brussel voor het integratiedeel van het project.”
Wat was jouw rol in deze verschillende projecten?
“De Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad, dus de rol die ik speel in de proefprojecten is die van facilitator en coördinator. Ik volg en organiseer de follow-up van de verschillende projecten, wat onder meer inhoudt dat ik actoren vraag en hun ontmoeting en verdere werkzaamheden tijdens bezoeken organiseer.”
Met welke projectbetrokkene(n) had je het meeste contact bij de integratie of winning van herbruikbare materialen?
“Ik had vooral de gelegenheid om met de opdrachtgevers te werken. Wij hebben geconstateerd dat, wanneer wij voorstellen hadden voor proefprojecten waarbij de aannemers bij de verschillende fasen van de winning werden betrokken, de termijnen van het project altijd zeer kort waren. Daardoor kon het FCRBE-project niet op adequate wijze worden uitgevoerd. Bij de integratie zijn er al meer mogelijkheden, maar de CBBH werkt aan winningsprojecten, met de opdrachtgever en de architecten en in het algemeen voordat de opdracht wordt gegund.”
Welke instrumenten zijn het meest gebruikt en door welke belanghebbende bij het project?
“De meest gebruikte instrumenten in ons geval zijn de methodologie en de gids om een hergebruikinventaris te maken, die we in de 3 projecten hebben gebruikt. In het algemeen presenteerde het WTCB de methodologie, en ter plaatse werd de inventaristemplate gebruikt en ingevuld terwijl we over de bouwplaats liepen. Bij het project Klein Eiland/City Gate II stond het architectenbureau hiervoor in. Ze hebben op basis van de FCRBE-inventaris hun eigen formaat van grafische inventaris gemaakt. Voor het Belgrado-project was het de opdrachtgever die het werk uitvoerde, en in het specifieke geval van KeyWest ten slotte was het de bouwonderneming van de BPI-groep, de CFE-groep, die de inventarisatie uitvoerde.
Heb je feedback over hun gebruik?
“Wat het gebruik van de in het kader van het FCRBE-project ontwikkelde instrumenten betreft, hebben wij uit deze projecten de conclusie getrokken dat het gebruik ervan op de bouwplaats soms niet voor de hand ligt en aangepaste elektronische hulpmiddelen vereist. Wij zijn echter van mening dat de inventarisatietemplate een basisinstrument is, dat een methodologie en informatie geeft om aan te denken bij een inventarisatie, en dat kan worden aangepast aan het project in kwestie.”
Enige informatie of bevindingen van deze praktijkervaring?
“Naast de conclusie over het gebruik van bepaalde instrumenten wil ik ook benadrukken dat, aangezien het project zich over twee jaar uitstrekt en de proefprojecten over meer jaren, de follow-up en de rol van de bij de proefprojecten betrokken partners ook na deze twee jaar zullen worden voortgezet. Enerzijds in de continuïteit van het project, gematerialiseerd in de vorm van de Call for Capitalisation, en anderzijds in de rol van facilitator die de CBBH gewoonlijk speelt. Wij zullen deze rol blijven vervullen en de projecten en hun aanpak(ken) voor hergebruik op de voet blijven volgen om dit zo goed mogelijk te faciliteren en ervoor te zorgen dat het niet doodloopt.
Ken je een anekdote? Is er een project waar je ons meer over wilt vertellen?
“In het project Klein Eiland/City Gate II kwam, toen het hergebruiktraject al was opgestart, door administratieve termijnen het idee om materialen te winnen om ze voor hergebruik beschikbaar te maken in gevaar door tijdsgebrek. Vervolgens werd een spoedvergadering belegd met de andere bij de werkzaamheden betrokken actoren en de partners van FCRBE, die vreesden dat het project geen doorgang zou vinden, en de architecten boden zich vrijwillig aan om het onderdeel materiaalinventarisatie op zich te nemen. Het architectenbureau noArchitecten is de drijvende kracht achter het proefproject geworden door de opstelling van de grafische inventaris die ik eerder noemde en die dus een door hen overgenomen en aangepaste versie is van de FCRBE-inventaris.”
Wilt u meer weten over de proefprojecten die België, Frankrijk en Engeland hebben opgezet in het kader van het Interreg FCRB-project?
Surf naar deze pagina om een overzicht van elk proefproject te bekijken. Voor elk proefproject kunt u een informatiefiche (proefverslag) downloaden die het project apart documenteert.
Auteur van het artikel: Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad.