Voortbouwen op de voorbeeldrol van de overheid moet natuurlijk een prioriteit zijn om snel tot een maatschappij te komen die meer respect heeft voor het milieu. Om aan de eisen van een ambitieuzer lastenboek te kunnen voldoen, moet het aanbod van diensten en circulaire producten echter gestructureerd en vrij solide zijn. Het eeuwige debat tussen de aanbestedende dienst en de bieder blijft een grote uitdaging, vooral in de circulaire bouwsector. citydev.brussels probeert op beide fronten samen te werken en oplossingen aan te dragen.
citydev.brussels is één van de grootste grondbezitters in het BHG met 208ha grond en 234.350m² aan gebouwen voor economische activiteiten. Het biedt ruimtes die zijn aangepast aan de behoeften van bedrijven zoals Fablab, incubators maar ook bedrijvenparken voor grote en kleine bedrijven. Het bouwt ook nieuwe woningen voor gezinnen met een gemiddeld inkomen om de bewoners te doen blijven of terug te brengen naar het Gewest. In 2018 werden maar liefst 4270 woningen gebouwd.
Deze publieke speler zet zich al jaren in voor innovatie, milieuprestaties en de kringloopeconomie. En dit zowel in zijn vastgoedprojecten als door de ontwikkeling van innovatieve programma’s zoals IRISPHERE.
De vraag als onmisbare hefboom
Tot op heden is het zo dat het merendeel van de lastenboeken een groot belang hecht aan duurzaamheidscriteria. Exemplaire gebouwen zoals Greenbizz of de wijk Tivoli GreenCity die de afgelopen jaren zijn ontstaan, vormen daar het bewijs van. Het doel is nu om nog een stapje verder te gaan door de principes van de kringloopeconomie in alle projecten te integreren om zo het aanbod te stimuleren. Het is echter van essentieel belang dat er stap voor stap vooruitgang wordt geboekt op basis van de realiteit uit het werkveld. Enkel zo kan het volledige succes van de aanpak verzekerd worden.
Het geval van de verbouwing van het magazijn van Vandergoten, is een bijzonder interessant voorbeeld op het gebied van de circulariteit van de materialen. Dit is een voormalige meubelopslagplaats, gebouwd in een betonnen en bakstenen structuur en gelegen in een zeer dichte stedelijke omgeving met 54 woningen. Het team dat zich aanbood stelde in 2016 een innovatieve aanpak voor die de aandacht van de beheerders trok. Het betrof het afzonderlijk indienen van het vergunningsdossier voor de sloop van het magazijn en de bouwaanvraag voor het appartementsgebouw. Het verschil in administratieve verwerkingstijden tussen deze twee procedures maakten het mogelijk om de zorgvuldige ontmanteling van het magazijn uit te voeren zonder tijd te verspillen aan de planning. Voorafgaand onderzoek had namelijk uitgewezen dat de bakstenen te hergebruiken waren en dat ze weer gebruikt konden worden om het nieuwe gebouw te versieren. De financiële haalbaarheid van die prachtige project werd verzekerd door de samenwerking met de beschutte werkplaats Travie. Zij zorgden voor de voorbereiding van de bakstenen voor hergebruik.
Parallel met dit soort voorbeeldprojecten, dat bovendien werd ondersteund door Be Circular, heeft citydev.brussels ook een doeltreffend hergebruikbeleid opgezet voor haar 48 sites voor economische activiteiten. Om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de behoeften van de bewoners en tegelijkertijd in lijn te blijven met de door citydev.brussels gekoesterde waarden op het gebied van duurzame ontwikkeling, is er binnen een leegstaande ruimte van de gebouwen een materiaalbibliotheek gecreëerd. Deze ruimte maakt het mogelijk om alle materialen die kunnen worden hergebruikt op de huidige bouwplaatsen op te slaan voor toekomstig hergebruik. Dit betreft tapijttegels, scheidingswanden, sanitaire voorzieningen, keukens, deuren, enz.
Met dit soort overtuigende ervaring, en dankzij de volledige samenwerking en inzet van vele private partners, zet citydev.brussels vandaag haar onderzoek en innovaties op het vlak van duurzaamheid op haar publieke projecten voort. Ze wil bijvoorbeeld het eerste “zero carbon” wooncomplex in Brussel bouwen. Daarnaast wil ze ook een bedrijvenpark naast Greenbizz inrichten dat zo circulair mogelijk zal zijn in zijn ontwerp, maar ook in het soort bedrijven dat ze zal huisvesten.
Versterking van het aanbod
Sinds 2015 werkt het IRISPHERE-programma onder leiding van citydev.brussels met name aan de ontwikkeling van nieuwe grootschalige hergebruikskanalen om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Het doel van dit programma is de ontwikkeling van de kringloopeconomie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te stimuleren. Dit gebeurt door de Brusselse bedrijven te begeleiden bij het verbeteren van de circulariteit van materialen en het vergroten van de samenwerking tussen de bedrijven op gewestelijk niveau. De ambitie is om nieuwe sectoren te ontwikkelen die een impact hebben op het Gewest. Maar ook om infrastructuren te creëren die het gebruik van materialen in Brussel bevorderen. Een meer op samenwerking gerichte economie is de sleutelfactor voor succes.
IRISPHERE heeft verschillende nieuwe hergebruikskanalen voor de bouw verkend: tapijttegels, beton, hout, cementtegels en glas. Dit deed ze dankzij het werk van haar deskundige partners uit het werkveld, Ecores, Greenloop en Lateral Thinking Factory, maar ook dankzij de samenwerking met vele actoren die al betrokken zijn bij deze sector.
Na enkele jaren van onderzoek naar het hergebruik van tapijttegels, een grondstof die sterk aanwezig is in Brussel, is er momenteel een nieuwe testronde aan de gang bij het bedrijf Travie. Als deze tests overtuigend blijken te zijn, zal er in 2020 een nieuwe industrie worden opgericht. Hierdoor wordt het mogelijk om de verbranding van enkele duizenden tonnen materiaal te vermijden.
Het verrichte werk voor al deze sectoren zou in de toekomst kunnen worden geconcretiseerd door de oprichting van een regionaal park voor het hergebruik van materialen voor de bouwsector. Dit zou gebeuren in nauwe samenwerking met de publieke en private actoren die reeds betrokken zijn bij deze sector. Het doel van dit initiatief is een groot aanbod van hergebruikte materialen aan te bieden om aan de groeiende vraag van de sector te voldoen. Iets om in de gaten te houden dus…
De kans om op verschillende fronten te handelen
citydev.brussels wil zijn pioniersrol in deze sectoren blijven spelen, met name door zijn private partners aan te moedigen om inspanningen te leveren door specifieke criteria in hun lastenboek op te nemen. Ze willen dit ook doen door parallel te werken aan de ontwikkeling en ondersteuning van nieuwe hergebruikskanalen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Citydev.brussels is een sleutelspeler in de Brusselse paradigmaverschuiving doordat ze zowel de ontwikkeling van het aanbod als de groei van de vraag ondersteunt. Dit doet ze door te werken aan de voorbeeldfunctie van de overheid in de sector.
Auteur van het artikel : Laurie Verheyen voor het citydev.brussels