Retrival: de circulaire bouw van hun nieuwe kantoren, 80% van de materialen werd hergebruikt!

Een cijfer, 80%: dat is het door Retrival geschatte percentage hergebruikte materialen bij de inrichting van hun nieuwe kantoren, gevestigd op een industrieterrein in Charleroi. Een bedrijvenpark dat tot doel heeft een reeks activiteiten in verband met afvalbeheer en terugwinning van afvalstoffen samen te brengen en te groeperen. Een aanzienlijk aantal, zelfs voor een bedrijf dat van hergebruik zijn zakelijke model en bedrijfsvisie heeft gemaakt. Naar aanleiding van deze recente verklaringen van de coöperatie met sociaal oogmerk heeft het Platform Hergebruik een ontmoeting gehad met Damien Verraver, directeur en zaakvoerder van de cvba Retrival.

Algemene context

Retrival werkt met verschillende soorten bedrijven en overheidsinstanties samen voor alle soorten arbeidsintensieve milieugerelateerde werkzaamheden. Ophaling, sortering, recyclage en hergebruik zijn de kernactiviteiten van Retrival. Sinds zes jaar biedt Retrival ook een selectieve deconstructiedienst op de bouwplaats aan. Kunt u ons een beetje meer hierover vertellen?

Pas daarna hebben wij een meer algemene deskundigheid inzake ontmanteling ontwikkeld en zijn wij zeer snel overgegaan tot selectieve deconstructie. Wij hebben ons op deze laatste activiteit toegelegd omdat er een groeiende vraag was in Brussel en in Wallonië, maar ook in Frankrijk, waar wij eveneens actief zijn.”

Alexia: U werkt ook in Frankrijk?

Damien: “We werken soms op bouwplaatsen in Frankrijk, ja. Dit is vaak het geval voor de ontmanteling van zeer grote industriële installaties. Zo hebben wij voor EDF gewerkt aan een kolengestookte centrale bij Parijs, waar wij een heel deel van de installaties moesten ontmantelen voordat zij konden worden opgeblazen of met de kraan konden worden ontmanteld. Hetzelfde voor een raffinaderij in Straatsburg en in Rouen.”

Een startpunt voor hergebruik

Alexia: Wat was uw startpunt voor hergebruik?

Damien: “5 jaar geleden. Toen we beseften dat selectieve deconstructie hergebruik van de grond zou kunnen krijgen. We hebben dat beseft tijdens een grote bouwplaats voor de Fédération Wallonie-Bruxelles in Louvain-La-Neuve, een bouwplaats waar kantoren tot een school werden omgebouwd.

Tijdens het bezoek beseften we dat er een groot hergebruikpotentieel was, maar we hadden nog nooit op zo’n schaal aan hergebruik gedaan. Gewoonlijk berekenen we op een traditionele bouwplaats onze kosten en voegen we daar een marge van onkosten aan toe (structurele kosten enz.), daar hebben we het omgekeerde gedaan: we hebben de kosten berekend en die vervolgens met 15% verlaagd, kosten die we hebben betaald met het hergebruik van bepaalde materialen. Omdat we onze prijs 15% lager dan de gebruikelijke prijzen instelden, haalden we de opdracht binnen.

We slaagden erin 27% van alle ontmantelde materialen terug te winnen en te hergebruiken, en al die materialen gingen rechtstreeks naar andere bouwplaatsen voor hergebruik. Overigens zijn verschillende van deze andere bouwplaatsen bekroond als Be circular-werven. We kwamen als winnaar uit de bus omdat er een goede match was in termen van kwantiteit, kwaliteit en timing, zodat veel zaken meteen weer konden vertrekken.”

Alexia: Zou u stellen dat deze match tussen die drie criteria de belangrijkste belemmering voor hergebruik is?

Damien: “Ja, het ene project is het andere niet en het probleem bij hergebruik is onder andere te vinden bij deze match van de criteria hoeveelheid, kwaliteit en tijd. Voorts is er nog steeds de terughoudendheid van een groot deel van de opdrachtgevers, aannemers, architecten en andere belanghebbenden in de sector om met herbruikbare materialen te werken, in ieder geval in het Brussels Gewest en Wallonië. Wij proberen hergebruik te populariseren en de opgedane ervaringen te benutten door middel van studies, publicaties, seminars, rondetafelgesprekken en andere uiteenlopende en gevarieerde initiatieven.

Er zijn echter ook zeer weinig grote projecten met multimateriaalhergebruik. Wij hebben vaak een bouwplaats waar het bestaande gebouw bewaard is gebleven, een andere waar de bakstenen bewaard zijn gebleven, dan weer een andere waar 100 vierkante meter steenwol bewaard is gebleven, maar zeer weinig bouwplaatsen die uit meerdere materialen bestaan.

Vanuit dit oogpunt hebben wij dus tegen onszelf gezegd dat wij, in plaats van het zoveelste boek en de zoveelste publicatie te maken, voor een andere aanpak zouden kiezen, die een beetje al onze initiatieven gemeen hebben, we hebben voor iets pragmatisch en concreets gekozen.”

Feedback: een circulaire inhuizing

Alexia: En dus hier begint het avontuur? Voor de inrichting van uw nieuwe pand op basis van herbruikbare materialen?

Damien: In feite hebben we een jaar lang al het materiaal bewaard dat we interessant vonden op de verschillende deconstructiebouwplaatsen die Retrival had. We hadden opslagruimte beschikbaar, we wisten nog niet wat we gingen hergebruiken, wat we ermee gingen doen, maar we hebben het contract met de architect en met de algemene aannemer met wie we werkten, stopgezet en gezegd: op kantoorniveau, geef ons een gesloten ruwbouw en wij zorgen voor de rest.

We kregen begeleiding van een architect om ons te helpen met alle metingen en regelgevingskwesties. We huurden een handige klusjesman in die toezicht hield op de verschillende beroepstakken en 2 of 3  personeelsleden uit ons bedrijf. Deze persoon heeft alle werkzaamheden gecoördineerd en heeft uiteindelijk volgens ons 80% hergebruik bereikt.”

Alexia: Wat is de aard van deze herbruikbare materialen? Om welke materialen gaat het? En om welke bouwplaatsen?

Damien: “Het is heel eenvoudig, alles hier in de kantoren wat geen ventilatie-, verwarmings- en alarmsysteem is, wordt hergebruikt: het sanitair, de scheidingswanden, de isolatie, het meubilair, een zeer groot deel van de elektriciteit, de verlichtingsarmaturen, de keuken, de douches, de boiler.” Er is veel afkomstig van 2 grote bouwplaatsen in Brussel en een groot deel van het meubilair komt van de SPAQUE in Luik.

De schrijftafel waar ik aan werk is een deur die komt van een bouwplaats in Woluwe, het sanitair komt van een ontmanteling van een Carsid-fabriek. Een deel van de tussenschotten en de balie voor de chauffeurs zijn gemaakt met kluizen van een ING-kantoor in Brussel. We hebben een glazen kantoorwand gemaakt en daarin veel afval gestopt waar we vaak mee te maken hebben: netwerkkabels, kabelgoten voor het leggen van elektriciteitskabels enz. De keuken werd gedemonteerd uit een gebouw van een verzekeringsmaatschappij boven het centraal station in Brussel. De boiler is nieuw en werd bij de fabrikant opgehaald toen hij zou worden vernietigd.

Een leuk weetje: wij werkten op een ontmantelingsbouwplaats voor een industrieel bedrijf in Bergen. Zij behandelden het metaalafval afkomstig van het Atomium. Dus als we erin slagen een stukje daarvan terug te winnen, dan zullen we dit bewaren in onze gebouwen!”

Alexia: Laten we trouwens eens praten over esthetiek en dit aspect van toegevoegde waarde dat een herbruikbaar materiaal kan hebben: was dat iets wat u na aan het hart lag bij uw project?

Damien: “Helemaal niet, hergebruik van design, het is heel goed dat het bestaat, het geeft een bepaald beeld, het versterkt het imago van hergebruik een beetje, maar dat wilden we helemaal niet, het ging er meer om zoveel mogelijk materiaal eruit te halen en het op een schone en mooie manier te hergebruiken zonder kosten te maken of te gaan voor het “brocante”-cliché of het meubel van pallethout.”

Alexia: Dit project was dus ingegeven door het “etalage-aspect” dat de onderneming kan gebruiken om in haar omgeving hergebruik te promoten. Heeft het al ambities en belangstelling gewekt bij bezoekers?

Damien: “Dus het is duidelijk dat het etalage-effect is overschaduwd door de lockdown. Wij kregen een aantal klanten, leveranciers en anderen op bezoek, die ons hun mening hebben gegeven, over het algemeen waren deze bezoekers positief en opgewekt. De gebouwen zijn goed uitgevoerd, schoon en functioneel en het stelt ons in staat de aanpak te waarderen en aan te tonen dat het haalbaar is.”

      

Andere belemmering voor hergebruik

Alexia: Als we over haalbaarheid spreken, dan zou dit project niet uitvoerbaar zijn geweest zonder de samenwerking van verschillende spelers en de synergie tussen al hun competenties. Hebt u problemen ondervonden bij deze samenwerking? Alle belanghebbenden samenbrengen rond hergebruik, bijvoorbeeld?

Damien: “Samen met mijn vennoot hebben we eraan gewerkt en dat ging relatief goed. Met de beroepsgroepen waarmee we hebben gewerkt, is het nogal wisselend geweest. Enerzijds heeft de elektricien positief en open geantwoord op onze hergebruikfilosofie. Hij stemde ermee in om een beetje meer tijd uit te trekken om zich aan te passen aan het werken met herbruikbare materialen. De loodgieter-verwarmingstechnicus anderzijds reageerde eerder terughoudend. Hij was niet erg coöperatief en dat was enkele weken lang een dovemansgesprek om hem ervan te overtuigen om uiteindelijk met die materialen te werken.”

Alexia: Hebt u advies om de dialoog te starten en deze samenwerking te verbeteren?

Damien: “Nogmaals, het hangt ervan af met wie je praat. Er zijn er die ermee instemmen om na te denken en die de competenties hebben. Er zijn er die werden opgeleid met een merk en die het gereedschap hebben voor dat specifieke merk en volgens hen is het tijdverlies om te werken met onderdelen die ze niet kennen.

Een goede raad, misschien moet je anders te werk gaan bij het indienen van prijsoffertes. Het is een discussie die we hadden met de elektricien: in zijn bestek moet hij 50 stopcontacten plaatsen en een geplaatst stopcontact kost € 3 of € 4, “levering en plaatsing”. Wij, in dit geval, leveren het stopcontact en daarom moet de aannemer of het bedrijf zichzelf kunnen afvragen hoe het een prijsofferte moet opmaken. Dus we waren vrij open, in plaats van een forfait per stuk, factureerde hij ons op basis van tijd. Maar dat is een tweesnijdend zwaard, we hebben het risico genomen, maar we vertrouwden hem en hij ging akkoord.”

Alexia: En dus kon u economisch gesproken uit aan dit project?

Damien: “Dit is dus een van de punten waarop we verder willen gaan. Maar als we dit zelf becijferen, zijn we niet geloofwaardig. De COVID-gezondheidscrisis heeft het proces er niet eenvoudiger op gemaakt. Sinds we zijn ingehuisd proberen we een studiebureau, school of andere gesprekspartner te vinden die in staat zou zijn om de economische, milieu- en sociale balans van het proces te berekenen en het effectieve percentage hergebruik zou kunnen bepalen.”

 

We sluiten deze ontmoeting af met deze oproep tot kandidaatstelling en we nodigen u uit om contact op te nemen met Damien Verraver als u meent dat u kunt deelnemen aan dit project!

Contactpersoon, Damien VERRAVER: d.verraver@retrival.be.

 

Auteur van het artikel: Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad.