De logica van het gezond verstand bij hergebruik
Tijdens vergaderingen met partners of wanneer ik in het openbaar het woord neem, heb ik het genoegen een inleiding te geven over het gebruik van de hergebruiklogica via een vertrouwde contextualisering. Stel je voor: we zijn op vakantie met vrienden, in onze lievelingsstreek, in een ontspannen sfeer en we zijn goedgezind, net als alle andere gasten. Als levensgenieters hebben we elk moment van de voorbij dagen intens beleefd, zonder beperkingen en zonder toegevingen, bewust levend in overdaad, op het tempo van gedeelde dronkenschap. We denken nog lang niet aan het einde van de reis; het is beter van het nu te genieten en we zullen de kosten wel uitrekenen als het moment daar is. Het vertrek staat gepland op zondagavond. We hebben nog een goedgevulde bar, hoewel de beste flessen al soldaat gemaakt zijn. Met die flessen zijn overigens mooie herinneringen gemaakt, te zien aan de foto’s die werden genomen op het moment van de feestelijkheden. De avond voor het vertrek gaan we nog eens ongeremd uit de bol om de vakantie symbolisch af te sluiten. Dan wordt het zondagochtend, de dag van het vertrek. Een groep wordt gevormd om op te ruimen en het vertrek te organiseren. Jij moet een maaltijd bereiden. Je neemt die uitdaging echt ter harte en wil je gasten blij maken. Bij het openen van de koelkast stel je verbijsterd vast dat jullie door het wangedrag op zaterdag aan het gerecht hebben gezeten dat voor vandaag, zondag, vertrekdag, als dagschotel gepland stond. Je hebt nu twee keuzemogelijkheden:
- Optie 1 – Zo snel mogelijk in je auto springen om naar de enige winkel te rijden die het dichtst in de buurt ligt, op 2 uur rijden, zonder te weten wat er in voorraad is en welke keuze aan producten er zal zijn. Op die manier stap je in de “afhankelijkheidslogica”, door te geloven dat er altijd wel een derde zal zijn die een dienst aanbiedt die aan mijn behoeften voldoet.
- Optie 2 – Zich de gelegenheid laten om te innoveren door een maaltijd samen te stellen met de beschikbare resten in de koelkast die voor de gelegenheid een bron van lokale producten van topkwaliteit is. Hierbij verwijs ik naar de “effectuele logica”, die behelst dat er op basis van de beschikbare middelen wordt gezocht naar de effecten die met deze middelen bereikt kunnen worden.
In werkelijkheid werd de winkel leeggekocht door de seizoenstoeristen, die ook vertrekkensklaar waren, waardoor de winkel de kans had om de prijzen te verhogen in deze periode, en daarbij kwam er een productenassortiment van mindere kwaliteit tegen hoge prijs. Een beroep doen op de logica van hergebruik en innovatie van de hergebruikhandeling stuurt ons terug naar een eerste stap van de inkoopfase, de kennis van de beschikbare producten en hun eigenschappen. Al je gevoelig bent voor het aanbieden van een hergebruikoplossing en als je daarvoor openstaat, dan zullen jouw ervaring met de oefening en jouw creativiteit je in staat stellen om iets te maken met de beschikbare zaken. Je zult daardoor een unieke oplossing op maat voorstellen. Dit is waar hergebruik om draait.
We kunnen hergebruik in de bouwsector contextualiseren. De circulaire economie, koolstofarme materialen en hergebruik moeten worden aangemoedigd als oplossing om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Er wordt een nieuwe sector gestructureerd en ontwikkeld, die meerdere diensten aanbiedt om te helpen bij het ontwerp en de uitvoering, om zo tweedehands materialen op te waarderen en beschikbaar te stellen. Deze bron van materialen omvat een kwantitatieve en kwalitatieve inkoopfase voor producten uit de ontmanteling en de opslag. Het kan gaan om gebouwen die gerenoveerd of ontmanteld worden. Zo moet een hotel gemiddeld om de 7 jaar van interieurinrichting veranderen. Dit betekent dat vele vierkante meters tapijt met een gemiddelde levensduur van 20 tot 30 jaar hergebruikt zouden kunnen worden. Deze benadering is terug te vinden in een groot aantal producten: gietijzeren radiatoren, schrijnwerk, deur- en raamkozijnen, valse plafonds, scheidingswanden en zelfs metalen of minerale bouwelementen. Een extra optie is gericht op het beperken van de koolstofuitstoot en daarbij wil men ook aan koolstofopslag doen. De bouw is een doeltreffende manier om het koolstofvolume van een product dat tijdens zijn groei CO2 heeft geabsorbeerd, op te slaan – dit wordt biogene opslag genoemd – en dus om de bouwsector als “koolstofput” te gebruiken. Architectuur wordt opnieuw uitgevonden als koolstofcompensatiemiddel. Deze analyse is pas zinvol sinds het koolstofgewicht van elk materiaal beschikbaar is gesteld, sinds daaraan een eenheid toegekend kon worden. Hergebruik stuit tot op heden op verschillende belemmeringen, zoals het verzekeringsaspect en de capaciteit van een controlebureau om de actoren op deze manier te begeleiden, alsmede de knowhow bij de uitvoering door te zorgen voor de opslag van materialen in situ en de fasering.
Artikel geschreven door : Aymeric BEMER, ingenieur en docent energie en milieu, is belast met de optimalisering van de milieuprestaties van de projecten van het architectenbureau Patriarche.
Mei 2023